مرتضی پاشایی چرا سرطان گرفت..؟

مجله زندگی ایده آل - ستاره محمد: مرگ مرتضی پاشایی بهانه خوبی است تا رد پای سرطان معده را در سبک زندگی‌مان جست‌وجو کنیم. واقعیت است که خطرات مختلفی در کمین ما نشسته‌اند و اگر مراقب نباشیم ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان‌ها قرار گیریم. با این وجود شاید از خودتان بپرسید که اصلا چرا مرتضی پاشایی به این بیماری مهلک مبتلا شد؟ درباره عوامل خطرساز سرطان معده بیشتر بدانید و ببینید کدام‌یک از این عوامل تهدیدی برای سلامت شماست.

رژیم غذایی

مصرف زیاد نمک و مواد غذایی نمک‌سود شده، ترشیجات، غذاهای کنسروی و فرآوری شده، گوشت قرمز، فست‌فودها، غذاهای حاوی نیترات و مواد نگهدارنده، غذاهای سرخ شده، دودی شده و ذغالی همگی از عوامل مستعد کننده سرطان معده به شمار می‌روند. از طرف دیگر مصرف انواع غلات، میوه و سبزیجات تازه که حاوی ویتامین‌های A و C هستند، احتمال ابتلا به سرطان معده را کاهش می‌دهند.


به گفته اطرافیان مرتضی پاشایی، او عادت به مصرف مقدار زیادی فست‌فود داشت. همان‌طور که می‌دانید فست‌فود‌ها معمولا حاوی مقدار زیادی نیترات، سوسیس و کالباس و مواد فرآوری شده و نمکی هستند بنابراین این‌طور به نظر می‌رسد که رژیم غذایی خواننده محبوب‌مان در بیماری او تاثیرگذار بوده است.

عفونت هلیکوباکتر

هلیکوباکترپیلوری نوعی باکتری است که در معده بیش از نیمی از مردم دنیا وجود دارد. این باکتری در لایه زیرین مخاط معده سکونت می‌گزیند و قوی‌ترین عامل شناخته شده برای ابتلا به بیماری‌هایی مثل زخم معده و دوازده و سرطان معده است. به گفته دکتر رامین‌شاکری، پژوهشگر پژوهشکده گوارش و کبد تهران،  ابتلا به عفونت هلیکوباکتر شرط لازم و نه کافی برای ابتلا به سرطان غیر کاردیای معده به حساب می‌آید.

در واقع از هر 10 نفر فرد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر یک نفر به سرطان معده مبتلا می‌شود. مصرف غذا یا آب آلوده مثل آب غیر لوله‌کشی، زندگی در جاهای شلوغ، شرایط غیر بهداشتی و وضع بد اجتماعی و اقتصادی همگی احتمال بروز این عفونت را بالا می‌برند. بیشترین راه انتقال آن نیز فرد به فرد از طریق دهانی-دهانی (مثل بزاق آلوده) یا دهانی- مدفوعی است. میزان ابتلا به عفونت هلیکوباکتر در کشور ما بسیار بالاست  البته با توجه به بهبود وضع اقتصادی و بهداشتی جامعه این میزان ابتلا در حال کاهش است.  متاسفانه در مورد اینکه پاشایی این عفونت را داشته‌اند یا خیر اطلاعاتی در دست نیست.

زخم معده

احتمال سرطانی شدن زخم‌های معده وجود دارد. از این رو چنانچه زخم معده‌ای پس از سه ماه دارودرمانی به درمان پاسخ ندهد باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد و در صورت لزوم جراحی انجام شود. زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری، میانسال یا مسن با گروه خونی O و پراسترس بیشتر دیده می‌شود. درد ناحیه فوقانی شکم و سوزش سردل، سوء‌هاضمه و وجود خون در مدفوع از علائم این زخم است. معمولا درد مدت کوتاهی پس از مصرف غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد می‌شود.

زخم معده می‌تواند برای مدتی فروکش کند اما بعد از چند هفته علائم آن برمی‌گردد.  مرتضی پاشایی مدت زیادی معده‌درد و شکم‌درد داشت اما خیلی دیر به پزشک مراجعه کرد. متاسفانه در مورد اینکه پاشایی زخم معده داشته است یا خیر اطلاعاتی در دست نیست. اما از آنجا که اطرافیان او می‌گویند مرتضی پاشایی مدت‌ها بود که از سوزش سردل و معده درد رنج می‌برد، بعیدنیست او از چند سال قبل به‌این مشکل مبتلا بوده‌باشد.

محیط و محل زندگی

میزان بروز این بیماری در نواحی مختلف ایران متفاوت است؛ برای مثال در نواحی شمالی و شمال شرق و شمال غرب ایران مثل خراسان، سمنان، گلستان، مازندران، کردستان، اردبیل، آذربایجان و تهران میزان شیوع سرطان معده بالاتر و در مناطق مرکزی و جنوبی ایران مثل کرمان پایین‌تر است.

دلایل این اختلاف کاملا مشخص نشده اما به نظر می‌رسد سبک زندگی، عوامل محیطی و حتی مواد موجود در خاک این نواحی در این اختلاف تاثیرگذار باشد.  محل زندگی مرتضی نیز تهران بوده است که می‌توان گفت این عامل در ابتلای او به سرطان تاثیرگذار بوده است.

گروه خونی A

به دلایل ناشناخته، افراد با گروه خونی A، احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان معده و مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان خواهند داشت اما دارندگان گروه خونی O در مقابل رشد و گسترش تومورهای سرطان معده مقاومت خوبی نشان می‌دهند.  به‌گفته اطرافیان گروه خونی مرتضی پاشایی + AB بوده است .

«چند سالی بود که معده‌درد داشت»

به گفته اطرافیان مرتضی پاشایی، او سال‌های زیادی معده‌درد و شکم‌درد داشت، گاهی اوقات نیز دچار حالت تهوع می‌شد اما متاسفانه دیر به پزشک مراجعه کرد. همچنین عادت به مصرف فست‌فود داشت اما در عین حال به اندازه کافی از میوه و سبزی نیز استفاده می‌کرد. او همچنین اهل هیچ‌گونه دخانیات نبوده است.

سابقه سرطان معده نیز در خانواده‌اش وجود ندارد بنابراین به نظر می‌رسد ژنتیک نقش پررنگی در بیماری او نداشته است و بیشتر عوامل محیطی و مصرف زیاد فست‌فود به این سرطان دامن زده‌ است. با وجود همه این مسائل، پزشکان معتقدند علت سرطان را نمی‌توان به صورت دقیق مشخص کرد و نمی‌توان گفت عوامل محیطی عامل مستقیم سرطان پاشایی بوده‌ است اما به‌طور حتم این عوامل به‌خصوص عوامل تغذیه‌ای در ابتلای او به سرطان نقش داشته‌ است.

 استعمال دخانیات

نیکوتین به تدریج باعث تضعیف دریچه بین مری و معده می‌شود. در نتیجه اسید معده به مری برمی‌گردد و فرد احساس سوزش در ناحیه سردل می‌کند. پس از گذشت زمان، مری در اثر تماس با اسید معده دچار آسیب می‌شود و  مقاومت بافت معده در برابر مواد سرطان‌زا کاهش پیدا می‌کند.  مرتضی پاشایی اهل استعمال هیچ‌گونه دخانیاتی نبوده است .

جنس مرد

این سرطان در مردان نسبت به زنان بسیار شایع‌تر است.  به همین دلیل مردان در سنین بالای 40 یا 45 سال بروز علائم سوءهاضمه مانند درد، نفخ، سنگینی سردل، تهوع، استفراغ و مدفوع خونی را جدی بگیرند. طبیعتا جنسیت پاشایی یکی دیگر از عوامل ابتلای او به سرطان است.

 سن بالای 50 سال

دهه‌های پنجم و ششم زندگی سن شایع ابتلا به سرطان معده است اگرچه بروز این سرطان در سنین پایین‌تر و حتی دهه سوم زندگی نیز امکان دارد که در این صورت مسائل ژنتیک مهم‌ترین نقش را در ابتلای افراد بازی می‌کنند. اکثر افراد در زمان تشخیص، در اواخر دهه ششم زندگی یا حتی مسن‌تر هستند.

مرتضی پاشایی در زمان فوت 30 ساله بود. با این حال سابقه سرطان معده نیز در خانواده‌اش وجود نداشته است پس نمی‌توان گفت حتما ژنتیک عامل بیماری‌اش بوده است.


 استرس مزمن

استرس‌‌‌‌‌‏ باعث ترشح ماده‌ای استروئیدی به نام کورتیزول می‌شود. کورتیزول در کوتاه‌مدت برای بدن مفید است اما بالا بودن میزان آن در درازمدت به بدن آسیب زیادی می‌‌‌‌‌‏رساند و باعث سرکوب سیستم دفاعی بدن می‌شود. به این ترتیب سیستم دفاعی نمی‌تواند به‌طور کامل سلول‌‌‌‌‌‏های سرطانی شده را از بین ببرد، در نتیجه خطر ابتلا به انواع سرطان‌‌‌‌‌‏ها افزایش پیدا می‌کند.

در واقع هرچه زمان استرس طولانی‌تر باشد، به همان نسبت سیستم ایمنی بدن دچار اختلال بیشتری می‌‌‌‌‌‏شود.  شغل خوانندگی، گرفتن مجوز، برگزاری کنسرت و. . . معمولا با استرس زیادی همراه است بنابراین شاید این عامل نیز به سرطان مرتضی پاشایی دامن زده باشد.

چاقی

چاقی به‌طور غیر مستقیم بر سرطان معده تاثیر می‌گذارد چون احتمال ریفلاکس را افزایش می‌دهد. چاقی مرکزی منجر به افزایش فشار داخل شکم می‌شود و این افزایش فشار ممکن است باعث ریفلاکس معده - مری شود. ریفلاکس‌های مکرر نیز می‌تواند باعث تغییر در بافت پوششی یک‌سوم انتهایی مری و ایجاد بیماری مری بارت شود.

این بیماری در آینده خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. مرتضی پاشایی همیشه وزن متعادلی داشته است اما این اواخر به دلیل بیماری‌اش حسابی وزن کم کرده بود. پس عامل چاقی نقشی در بیماری او نداشته است.

سابقه خانوادگی سرطان

افراد با چندین خویشاوند درجه یک مبتلا به سرطان معده، احتمال بیشتری برای ابتلا دارند. همچنین در بعضی خانواده‌ها تغییرات ژنی و جهش شایع‌تر است. . اغلب سرطان‌هایی که در سنین جوانی رخ می‌دهند پیش‌زمینه ارثی و ژنتیک دارند.  به گفته اطرافیان پاشایی سابقه این سرطان در خانواده او وجود نداشته است بنابراین شاید عوامل محیطی در بیماری‌اش نقش داشته‌اند.